Przejście Islandii pieszo zdobyło w Polsce wielką sławę. Co roku ktoś ogłasza „pierwszy polski trawers”, w opisach dominują trudności i przeszkody. Rzeczywistość jest troszeczkę inna, chociaż to faktycznie niełatwe. Pierwsza trudność to informacje. W internecie jest kilka poświęconych islandzkim trawersom stron (głównie po angielsku). Łatwo je wygooglać więc nie podaję. Ich autorzy są przekonani o swoim pierwszeństwie, natomiast jeśli popytać Islandczyków- przechodzenie Islandii wzdłuż, wszerz lub po przekątnej (wzdłuż pęknięcia pomiędzy Europą i Ameryką) jest powszechne. Islandczycy chodzą grupami, często z przewodnikiem, na wielu trasach można wykupić komercyjną wycieczkę gdzie plecaki przewożone są samochodem. Jedzenie wysyła się do schronisk autobusami lub łodziami. Ludzie wynajmują postawione po drodze domki. Wybierając się na Islandię pieszo nie odkrywamy wcale Ameryki i nie wytyczamy całkiem nowych szlaków. Co nie zmienia faktu, że przeważnie będziemy sami, że trasa długa, klimat surowy, a do cywilizacji zwykle daleko. Czy warto? Myślę, że tak. Mi się tam podobało.
w czerwcu 2016 przeszłam dwie skromne dwutygodniowe trasy. Wytyczyłam je sobie, bo przekraczały miejsca, które najbardziej chciałam zobaczyć. Ponieważ wyszłam bardzo wcześnie, miesiąc przez głównym sezonem nie wszystko było jeszcze możliwe, ale bardzo mnie to nie martwiło. To piękny, nieprzewidywalny kraj. Ludzie, z którymi rozmawiałam powtarzali zgodnie, że idąc przez Islandię lepiej nie mieć sprecyzowanych planów. O tym czy coś się uda czy nie i tak zdecyduje pogoda. Topiące się śniegi, wichury, błoto, deszcz, wzbierające rzeki. Kiedy świeci słońce jest tam niewyobrażalnie pięknie, kiedy wieje i pada bywa ciężko.
1- bezpieczeństwo
Islandczycy nigdy nie chodzą pojedynczo. Samotnik naraża się na pytania „wszystko w porządku?” w podtekście „zwariowałeś? Ostrożność wynika z nieprzewidywalności pogody, z ryzyka przekraczania rzek z kilkudziesięcio kilometrowego oddalenia od cywilizacji (szczególnie w miejscach niepopularnych i niedostępnych samochodem jak np zachodnie fiordy, bo na typowych trasach bywa sporo samochodów) i z pewnego rodzaju przyzwoitości, która nakazuje nie narażać innych na nieprzyjemności związane z akcją ratunkową. Pomoc jest na Islandii darmowa, ale zajmują się nią wolontariusze. Czyli ktoś je niedzielny obiad, a tu dzwonią, że turystę poniosła rzeka… O niefrasobliwości przyjezdnych krążą legendy. -Oni nic nie rozumieją- mówią miejscowi- jak piszemy: „prosimy nie podróżuj samotnie” to naprawdę dlatego, że to ryzykowne, że potem my musimy delikwenta ratować. A mógłby sam… Zimą trzech Amerykanów poszło na Vatnajokull i musieliśmy wysłać helikopter. Nas jest mało, a turystów tysiące…
Islandczycy zawsze mają ze sobą telefon satelitarny, gps-a i SPOT. Często ma je przewodnik grupy. Trudno mi było wytłumaczyć, że ja sobie radzę bez tych rzeczy nawet w trudnym i skomplikowanym terenie. Pokazłam jak odnajduję ścieżkę czy bród i dopiero wtedy zostałam zaakceptowana. Z tym, że ja chodzę po bezdrożach od lat. Nauczyłam się szukać odcisków racic czy stóp. Złamanych traw, trąconych kamieni. Najbardziej logicznej, najłatwiejszej drogi. Czasem sama jestem zdziwiona, że znajduję. Mam wrażenie, że wielokrotnie, powtarzalnie zdarza mi się cud. Lubię ten proces dogadywania się z naturą, ale jestem pewna, że to nie dla każdego. Islandia to nie najlepszy kraj żeby się uczyć. Zbyt wielki, zbyt pusty.
W razie kłopotów w wielu miejscach jest telefoniczna sieć. Pojawia się częściej niż można by się spodziewać, nawet kilkadziesiąt km od cywilizacji. Jest na wysokich przełęczach, bywa w okolicach dróg. Pomimo tego lepiej liczyć tylko na siebie i nie ryzykować bardziej niż trzeba.
2- mapy
Na mapach, które można kupić w sklepach nie ma prawie zupełnie nic. Zwykle są pozaznaczane samochodowe drogi i schroniska (prawie zawsze zamknięte, bo trzeba je zamawiać wcześniej). Islandczycy noszą wielkie szczegółowe mapska, ale nie dowiedziałam się skąd je wziąć. Idąc w długą trasę raczej nie warto, bo to ogromne laminowane płachty, a trzeba by ich mieć kilkanaście. W 2016 poradziłam sobie niosąc mapę w skali 1;500000 (1 cm to 5 km!) dostępną w Sklepie Podróżnika za jedyne 25 zł. Świetnie się sprawdzała jako osłona palnika przed wiatrem :).
Interesujące mnie fragmenty wydrukowałam wcześniej z internetu, ale one też nie pokazywały pieszych tras. Troszkę lepszą mapkę Hornstandir kupiłam w Holmaviku. Mam też kilka innych dokładnych map. Szczegółowe i przydatne mapy można często uzyskać za darmo lub kupić w punktach informacji turystycznej. Pokrywają teren 2-3 dni i pokazują wytyczone niedawno piesze szlaki, oznakowane tyczkami, ale często jeszcze niewydeptane. Jest ich mnóstwo i w przeciwieństwie do dróg dla terenowych samochodów (nimi zwykle poruszali się ludzie, których opisy czytałam) wyprowadzają w trudny i różnorodny teren. Przecinają pola lawowe, chadzają po gorących geotermalnych obszarach (fajnie iść przez nie samemu bez tłumu turystów okupujących drogi), przez łąki zarośnięte po pas, po skałach, po piargach i po bagnach. Wymagają solidnych górskich butów, bez których można by się obyć korzystając z dróg.
Tereny gdzie nie wytyczono szlaków przeszłam z kompasem, też bez problemu, a czasem znajdowałam tam pojedyncze kopczyki.
Jeśli korzystacie z drukowanych map przyjrzyjcie się uważnie legendzie. Na wybrzeżu ścieżki czasem narysowano na oceanie. To takie, które przechodzi się tylko przy odpływie (czyli są dwie szansy na dobę). Na niektórych mapach (np świetnej, darmowej rowerowej) są zaznaczone brody. Jeśli ich nie ma miejsce może być nieprzekraczalne pieszo, pomimo tego, że można je pokonać samochodem (np takim na ogromnych oponach, jak od traktora). Chatki (domki) opisane w legendzie jako schroniska górskie mogą być pozamykane na klucz i może tam nie być żadnej obsługi. Chatki zaznaczone jako ratunkowe są zwykle (ale też nie na 100%) otwarte i zaopatrzone w telefon ratunkowy. Zwyczajowo nie używa się ich poza skrajnymi sytuacjami (załamanie pogody, awaria namiotu, wypadek, choroba). Jednej nie dałam rady otworzyć, przechyliła się i drzwi się zacięły.
3- ubranie
Islandia jest mokra, wietrzna i zimna- to prawda, chociaż nawet tam bywa ciepło. Ok 16-17 stopni. Mi się to niestety zdarzyło tylko kilka razy. Padało. Wiało. Islandzkie chmury bywają bardzo niskie, dosłownie się ocierają o grunt stąd często idzie się we mgle. Bywa sucha lub mokra, ale z reguły jest chłodna.
W czerwcu 2016 roku miałam ze sobą:
1-dwie nasze bluzy z Powerstretch pro (do noszenia jedna na drugą)
2- dwie kwarkowe koszulki z wełny ( Abeile i cienką, obie z długim rękawem)
3- dwie pary legginsów z powerstretch pro
4- majtki z wełny i z powerstretch, kostium kąpielowy
5- czapkę, szalik i rękawiczki (dwie pary z powertsretch pro)
6-3 pary skarpet z powerstretch pro
7- rzeczy od deszczu (spodnie z Deca za 50 zł- działają tylko z taśmą klejącą, ale poza tym na jeden wyjazd ok, ważą 200g, wiatrówkę Laponię, i pelerynę na plecak- która niestety mocno mi ciekła)
8-lekkie górskie buty i buty do przechodzenia rzek (zabrałam tanie z Deca na kamienistą plażę- były zbyt wiotkie, zbyt cienka podeszwa, zbyt zimne, przydałyby się też skarpety z neoprenu)
9- spódniczkę Tendenerę (często nosiłam ją jako kamizelkę)
Bywały dni kiedy miałam to wszystko jednocześnie na sobie (poza np kostiumem kąpielowym :)). Bywały noce kiedy spałam w mokrym, chociaż na szczęście pomimo zamoczenia zewnętrznego powerstretcha ten wewnętrzny (i na nogach, i na ciele) pozostawał w zasadzie suchy, poza mankietami.
Szalik z jedwabiu (dostałam go kiedyś od sławnego mediolańskiego projektanta) służył mi za uszczelkę. Inaczej woda spływająca po twarzy wlewała mi się w dekolt i ściekała do majtek. Taki cieniutki jedwab da się jakoś wysuszyć, chociaż i z tym bywało ciężko. Skarpety, mankiety suszyłam w namiocie gorącym kubkiem (z herbatą czy z zupą). Ubranie tylko na sobie.
Zabrałam miękkie gąbkowe wkładki do butów, które o dziwo okazały się genialne w procesie suszenia (kupiłam je za jakieś 9 zł w zwykłym sklepie z butami). Wciągały wodę i jeśli się je kilkakrotnie wyżęło buty robiły się przyjemnie suche. Na chwilkę oczywiście, bo proces moczenia jest na Islandii ciągły…
4- jedzenie
Islandia jest droga, ale podobnie jak w Norwegii można spokojnie przeżyć, rezygnując z niektórych rzeczy.
Najtańsze są supermarkety Bonus. Ceny w innych bywają od 30-50% droższe, a niektórych produktów może tam nie być. To nie jest jakiś ogromny problem, coś do jedzenia znajdzie się i tam.
Na Islandię wolno legalnie wwieźć tylko 3 kg jedzenia. Nie wolno suszonego mięsa, więc tym razem go nie jadałam. Przywiozłam sobie ok 800 g suszonych w domu jabłek (bo lubię), ok 1 kg suszonych warzyw (nie wiedziałam, że są dostępne w Bonusie za ok 10 zł za paczkę – u nas kosztują tylko 3 zł, ale to niewielka cena tak czy siak), pieczoną wołowinę od Mamy i trochę orzechów, które też nie są na Islandii drogie. Jadałam wiórki kokosowe, ziarno sezamu, słonecznika, pestki z dyni, orzechy nerkowca i włoskie (inne były droższe). Tanie są duże opakowania rodzynek- używałam ich zamiast cukru.
Sery żółte kosztują od 1400-1800 koron za kg i są raczej niesmaczne (jadłam i tak). Masło jest solone i bardzo smaczne (kupowałam jakiś rodzaj masmiksa w plastikowych opakowaniach po 400 g), suszone ryby są pyszne, niektóre rodzaje są mniej drogie niż inne. Jadałam (wdł rady Patrycji) z masłem- warto wziąć, bo taka ryba to prawie samo białko.
Z wędliny spróbowałam tylko parówek (dostałam paczkę)- smakowały baraniną.
Poza tym moje podstawowe jedzenie- czyli płatki owsiane. Kilogram kosztuje od 1000 do 200 koron (tańszych szukajcie na półkach z mąką, nie z musli).
Gaz bywa na stacjach benzynowych. Butle z Bonusa mają taki sam gwint jak te od Primusa czy MSR-a, ale innej długości igłę. Żeby się dostać do gazu, trzeba zdjąć z palnika gumową uszczelkę (tą dużą tuż nad gwintem) i wkręcić go bardzo mocno. Gotowałam w przedsionku namiotu osłaniając palnik laminowaną mapą (na dworze się w zasadzie nie da). Używałam swojego kubeczka za 3 zł (80g), który w plecaku wkładam na butelkę, więc nie zajmował miejsca i silikonowej elastycznej pokrywki.
Piłam wszystkie rodzaje wody. Z rzek, z potoków z kałuży (tę przegotowałam), z roztopów. Na polach lawowych zwykle nie ma wody, weźcie to pod uwagę planując przejścia.
Na wyżynach w zasadzie nie ma sklepów. Wszystkie punkty gdzie można cokolwiek dostać zaznaczono na mapie rowerowej. To nie zawsze oznacza jedzenie, ale można ponegocjować. Ja np (po uprzednim telefonie) dostałam w Kerlingarfjoll kg płatków owsianych i jeszcze masło i 12 jajek na twardo (które im zostały ze śniadania). Płatki ściągnęli dla mnie (1000 koron), masło i jajka akurat mieli- więc były tańsze (600 i 600). Zdobycie jedzenia jest jednym z największych islandzkich problemów więc warto to dobrze przemyśleć.
5- noclegi
Jeśli idzie się pieszo (dopisuję to, bo przepisy zmieniły się w 2017) Namiot podobnie jak w Skandynawii można rozbić wszędzie gdzie się tylko chce (poza terenem zamieszkałym i miejscami gdzie jest to zabronione- są znaki zakazu, turyści podróżujący samochodem są zobowiązani do nocowania na kempingach) . W praktyce biwakowanie jest ograniczone, bo bagno, bo stromizna, bo skały. Kempingi są częste i nie bardzo drogie. Od 1000 do 2000 koron. Od czego zależy cena nie odkryłam. Czasem zawiera nieograniczoną ilość ciepłej (geotermalnej) wody, nawet basen, kuchnię, miejsce do suszenia, piękne łazienki, a czasem to tylko miejsce na trawie, wcale niekoniecznie skoszonej. Paradoksalnie na takim drogim niczego nie oferującym kempingu zaproszono mnie na dobry obiad, inny wytrzasnął spod ziemi troszkę jedzenia na sprzedaż, gdzie indziej naładowałam wszystkie baterie, więc w zasadzie żadnego nie żałowałam. Spałam na nich kilka razy. Parokrotnie trafiłam na schron.
Zabrałam ciepły śpiwór puchowy (Robertsa z 700 g najlepszego puchu).
w 2016 miałam ciepły i solidny namiot (starą jedynkę Hannaha, 2,5 kg) w 2017 i 2019 miałam tylko pałatkę na kijkach. Używałam zwykłych szpilek (najwyżej dociśniętych kamieniem), jednego odciągu- służy mi głównie do uziemiania składanego czy stawianego namiotu (lubi uciekać). Namiot dzielnie trzymał się na wietrze, chociaż czasem strasznie łomotał (pałatka chciała mi kiedyś uciec). Namiotom jest na Islandii ciężko (weźcie taśmę), podłogę warto przed wyjazdem zaimpregnować, kładzie się ją na mokrym lub na bardzo mokrym).
miałam karimatę Z-line (szczęśliwie zawsze spałam na przyjaznym podłożu, nawet na polach lawowych bywają płaty mięciutkiego mchu).
Na Islandii nie ma niebezpiecznych zwierząt. Nie ma też komarów, ale niestety są muchy. Warto zabrać ze sobą moskitierę, zwłaszcza w czerwcu.
To chyba wszystko … resztę dopiszę w opisach tras, jeśli macie jakieś pytania piszcie. Spisałam na gorąco, żeby nie zapomnieć, ale możliwe, że coś przegapiłam.
PS: Byłam na Islandii od połowy czerwca do połowy lipca 2016, i znów w maju i czerwcu 2017 i w lipcu sierpniu 2019.
